USLUBSHUNOSLIKDA ILMIY USLUBNING SHAKLLANISHI

Полная информация

Аннотации


  • Ўзбек

    Mazkur maqolada uslubshunoslikning tilshunoslik bo‘limi sifatida vujudga kelishi va funksional uslublarning, xususan, ilmiy uslubning shakllanishi va ularga oid tadqiqotlar tarixini o‘rganish maqsad qilingan. Tadqiqotda lingvistik tahlil, kuzatish, qiyoslash, tasniflash, leksikografik, semantik-stilistik tahlil metodlaridan foydalanilgan. Stilistika tilshunoslik fanining eng avval shakllangan bo‘limi hisoblanadi. Funksional uslublar insonlar jamoa bo‘lib yashagan paytdan mavjud bo‘lgan. Bu davrda funksional uslublar mavjud bo‘lsa ham, ilmiy jihatdan o‘ragnilmagan. Tilshunoslikning fan sifatida tan olinishi va olimlar tomonidan chuqur o‘rganilishi natijasida, uning turli bo‘limlardan iborat ekanligi isbotlangan. XX asr boshlaridan stilistikaning ilmiy asoslari shakllangan. XX asr o‘rtalaridan  stilistikaning markaziy masalalari va funksional uslublar haqidagi nazariyalar vujudga kelgan. Xususan, ilmiy uslubning dastlabki ildizlarini qadimgi turk tili davridanoq ko‘rishimiz mumkin. Ilmiy uslubning turk (o‘zbek) tilida shakllanishi va rivojlanishida esa  Alisher Navoiy asarlari muhim ahamiyatga ega. Keyinchalik rus istilosi va  ijtimoiy-siyosiy omillar sababli fanlarning ilmiy bayon uslubida bir qancha o‘zgarishlar ro‘y bergan. O‘zbek tilshunosligida ilmiy uslubning til xususiyatlari XX asr oxirlarida monogarfik tarzda tadqiq etilgan.

    Ключевые слова: #nutq #til #uslubshunoslik #funksional uslub #ilmiy uslub #til stilistikasi #nutq stilistikasi

  • Русский

    В данной статье ставится задача изучить возникновение стилистики как отрасли языкознания и формирование функциональных стилей, в частности научного стиля, и историю исследований, связанных с ними. В исследовании использовались методы лингвистического анализа, наблюдения, сравнения, классификации, лексикографический, семантико-стилистический анализ. Стилистика – первая отрасль языкознания. Функциональные стили существуют со времен, когда люди жили группами. Хотя в этот период существовали функциональные стили, они не были научно изучены. В результате признания лингвистики наукой и ее углубленного изучения учеными доказано, что она состоит из различных отделов.  Научные основы стилистики формировались с начала 20 века. С середины 20 века возникли теории о центральных проблемах стилистики и функциональных стилей. В частности, мы можем видеть ранние корни научного стиля со времен древнетюркского языка. Труды Алишера Навои имеют важное значение в становлении и развитии научного метода в турецком (узбекском) языке.  Позднее, в связи с российской оккупацией и социально-политическими факторами, в методе научного изложения наук произошел ряд изменений.  Лингвистические особенности научного стиля в узбекском языкознании были монографически исследованы в конце ХХ века.

    Ключевые слова: #nutq #til #uslubshunoslik #funksional uslub #ilmiy uslub #til stilistikasi #nutq stilistikasi

  • English

    This article aims to study the emergence of stylistics as a branch of linguistics and the formation of functional styles, in particular, the scientific style, and the history of research related to them. Linguistic analysis, observation, comparison, classification, lexicographic, semantic-stylistic analysis methods were used in the research. Stylistics is the first branch of linguistics. Functional styles have existed since the time when people lived in groups. Although functional styles existed during this period, they were not scientifically studied. As a result of the recognition of linguistics as a science and its in-depth study by scientists, it has been proven that it consists of various departments. The scientific foundations of stylistics have been formed since the beginning of the 20th century. From the middle of the 20th century, theories about the central issues of stylistics and functional styles emerged. In particular, we can see the early roots of the scientific style from the time of the ancient Turkic language. The works of Alisher Navoi are important in the formation and development of the scientific style in the Turkish (Uzbek) language. Later, due to the Russian occupation and socio-political factors, a number of changes occurred in the method of scientific presentation of sciences.  The linguistic features of the scientific style in Uzbek linguistics were monographically researched at the end of the 20th century.

    Ключевые слова: #nutq #til #uslubshunoslik #funksional uslub #ilmiy uslub #til stilistikasi #nutq stilistikasi

Просмотреть документ онлайн


В ожидании

Список литературы


Название ссылки

1

1. Виноградов В.В. Стилистика, теория поэтической речи, поэтика. — М., 1963. C.6. (Vinogradov V.V. Stylistics, theory poeticheskoy rechi, poetics. — M., 1963. C.6.)

2

2. Xalilova M. O‘zbek tili stilistikasi asoslari. – Farg‘ona: Farg‘ona, 2009. – 7-b. (Khalilova M. Basics of Uzbek language stylistics. - Fergana: Fergana, 2009. - p. 7.)

3

3. Балли Ш. Французская стилистика. — М., 1961. (Balli Sh. French stylistics. — M., 1961.)

4

4. Виноградов В.В. Стилистика. Теория поэтической речи. Поэтика. — М.,1963. –с. 5-93. (Vinogradov V.V. Stylistics. Theory poeticheskoy rechi. Poetics. — M., 1963. -p. 5-93.)

5

5. Гайда С. Актуалные задачи стилистики // Актуалные проблемы стилистики.М., 2015. №1. (Gaida S. Aktualnye zadachi stylistiki // Aktualnye problemy stylistiki. M., 2015. No. 1.)

6

6. Каримов С. Ўзбек тили функционал стилистикаси. – Самарқанд: 2010. – 5-б.( Karimov S. Functional stylistics of the Uzbek language. - Samarkand: 2010. - p. 5.)

7

7. Кожина М.Н. Стилистика русского языка. – М.: Просвешение, 1983. – с.25. (Kozhina M.N. Stylistics of the Russian language. - M.: Prosveshenie, 1983. - p.25.)

8

8. Кожина Н.М., Дускаева Н.М. и д. Стилистика русского языка : [электронный ресурс] учебник. — М.: Флинта: Наука, 2008. — 6 с. (Kozhina N.M., Duskaeva N.M. i d. Stylistics of the Russian language: [electronic resource] uchebnik. — M.: Flinta: Nauka, 2008. — 6 p.)

9

9. Мамажонов А. Қўшма гап стилистикаси. – Tошкент: Фан,1990. – 4-б. (Mamajonov A. Syntax stylistics. - Tashkent: Science, 1990. - p. 4.)

10

10. Маҳкамов Н. Ўзбек тили илмий услубининг шаклланиши ва тараққиёти // Ўзбек тили ва адабиёти журнали, № 5, 2019. – 48-б. (Mahkamov N. The formation and development of the scientific style of the Uzbek language // Journal of the Uzbek language and literature, No. 5, 2019. - p. 48.)

11

11. Маҳмудов Н. Илмий матнда қолиплашган ифодалар // Ўзбек тили ва адабтёти журнали, 2019, №4. – 49-50-б. (Mahmudov N. Stylized expressions in scientific text // Journal of Uzbek language and literature, 2019, #4. - p. 49-50.)

12

12. Мукаррамов М. Ҳозирги ўзбек адабий тилининг илмий стили. – Тошкент: Фан, 1984. – 11-б. (Mukarramov M. Scientific style of modern Uzbek literary language. - Tashkent: Science, 1984. - p. 11.)

13

13. Нурмонов А. Танланган асарлар. II жилд. – Тошкент: Академнашр, 2012. – 13-б. (Nurmonov A. Selected works. Volume II. - Tashkent: Akademnashr, 2012. - p. 13.)

14

14. Нурмонов А. Ўзбек тилшунослиги тарихи. – Тошкент: Ўзбекистон, 2002. – 72-б. (Nurmonov A. History of Uzbek linguistics. - Tashkent: Uzbekistan, 2002. - p. 72.)

15

15. Расулов Р. Умумий тилшунослик. – Тошкент, 2010. – 74-бет. (Rasulov R. General linguistics. - Tashkent, 2010. - Page 74.)

16

16. Усмонов С. Умумий тилшунослик. – Тошкент: Ўқитувчи, 1972. – 151-б. (Usmanov S. General linguistics. - Tashkent: Teacher, 1972. - p. 151.)

17

17. Шомақсудов А., Расулов И. Ва б. Ўзбек тили стилистикаси. – Т.: Ўқитувчи, 1983. – 6-б. (Shomaksudov A., Rasulov I. And b. Stylistics of the Uzbek language. - T.: Teacher, 1983. - p. 6.)

18

18. Шомақсудов А.Ш. Ўзбек тили ва унинг стилистик турларининг тарихий илдизлари масаласига доир.// Ўзбек тили стилистикаси масалалари (илмий асарлар тўплами). – Тошкент, 1975. – 3-бет. (Shomaksudov A.Sh. Regarding the issue of the historical roots of the Uzbek language and its stylistic types.// Issues of stylistics of the Uzbek language (a collection of scientific works). - Tashkent, 1975. - Page 3.)

19

19. Юсупова Ш.Т. Диний матнларнинг лингвопрагматик тадқиқи: Фил.фан.буйича фалсафа. доктори диссертацияси. – Фарғона, 2021. – 154 бет. (Yusupova Sh.T. Linguopragmatic study of religious texts: Philosophical philosophy. doctoral dissertation. - Fergana, 2021. - 154 pages.)

20

20. Ҳожиев А. Тилшунослик терминларининг изоҳли луғати. Тошкент: Ўзбекистон миллий энциклопедияси, 2002. 118-б. (Hojiev A. Annotated dictionary of linguistic terms. Tashkent: National Encyclopedia of Uzbekistan, 2002. p. 118.)

Количество просмотров: 449
Номер выпуска: 2022-6
Дата публикации: 15-12-2022
Дата создание в систему UzSCI: 21-01-2023