Мақола ўзбек халқ  шеваларининг илмий ва амалий тадқиқотлари назарияси ҳамда концепциясига бағишланган. Юқорида айтиб ўтилган ҳаракатлар назария ва концепцияни ҳамда унинг турларини мантиқий асослаш учун диахрон ва синхрон равишда илмий кузатишлар амалга оширилди. Улар "Ўзбек диалектологияси", "Ўзбек диалектал лексикографияси", "Тарихий диалектология" фанлари ривожи тўғрисида тушунча беради.